Erngertumik iliuuseqarnissaq pisariaqarpoq: Inunnik sumiginnaanerit akuerineqarsinnaanngitsut aamma inuiaqatigiit iluaqutissaannik maangaannartitsineq

Inuit innarluutillit oqaaseqartarfianit Tiliumit aamma qanigisaasut peqatigiiffiannit Sugisamit ataatsimut tusagassiorfinnut nalunaarut.

"Politikerinut erseqqissagaluarpoq, A1-imi pisut ajorluinnartut erngertumik iliuuseqarfigineqartariaqartut. Inuit, siusippallaamik angerlartinneqartartut angerlarsimaffeqannginnissamut aamma unitsitaaqqinnissamut annertuumik aarlerinaateqartumik. Meeqqat, angajoqqaaminnik peqateqarnissaannut pisinnaatitaaffiinik qulakkeerinninnginneq. Meeqqat aamma inuusuttut, piffissaq eqqorlugu katsorsarneqanngitsut. Meeqqat aamma inuusuttut inersimasunik pinerlussimasunik uninngaqateqarnissaannut aarlerinaateqartoq. Pinngitsaaliineq eqqortumik nalunaarsorneqanngitsoq. Inatsisitigut isumannaatsuuneq peqanngilaq – inuit pisinnaatitaaffii annertuumik unioqqutinneqarput."

Taama oqarput Inuit innarluutillit pillugit oqaaseqartartoq, Anja Hynne Nielsen aamma qanigisaasut peqatigiiffianni Sugisami siulittaasoq, Cecilie Marie Hardenberg ataatsimut tusagassiorfinnut nalunaarummi nangillutillu:

"Ombudsmandip tarnikkut nappaatilinnut immikkoortortaqarfik pillugu misissuineranit nalunaarut atuarlugu aalassannarpoq. Ilisimasalli nutaajunngillat. Inuit innarluutillit oqaaseqartarfiat Tilioq aamma qanigisaasut peqatigiiffiat Sugisaq arlaleriarlutik oqaaseqartarput kiisalu A1-imi atukkat ajorluinnartut pillugit politikerinut mianersoqqusinikuullutik. Inuttut aaningaasaqarnikkullu iluaqutissat maangaannartitsivugut. Tamanna maannakkut iliuuseqarfigineqarsinnaavoq iliuuseqarfigineqartariaqarlunilu. Pisariaqarluinnarporlu."

Taamaattumik Peqqissutsimut Naalakkersuisoqarfiup oqaaseqarnera naammanginanngilaq. Nangaassuteqarneq, ”unammilligassat ”imaaliallaannaq aaqqinneqarsinnaannginneri” aamma, ”suliaq piffissami sivisuumi ingerlanneqartariaqartoq. Sulinerli aallartereersoq” naammaginanngilluinnerput. Minnerunngitsumik, tusareernikuugatsigit. Inuit sumiginnarneqarput, inuit pisinnaatitaaffii unioqqutinneqarput. ’Sipaarniarneq’ massakkut iliuuseqannginnikkut, iliuuseqarnissalli kinguarsarnera inuiaqatigiinnut akisunerujussuuvoq, pingaartumilli inunnut ataasiakkaanut - ilaqutariinnut. Akisussaassuseqannginneruvoq, nalunaarut erngertumik iliuuseqarfigineqanngippat. Politikerit ajornartorsiutit oqaaseqarfiginiarlugit iliuuseqarniarlutillu tulleriiaattariaqaraluarput.

”Ajornartorsiutit ilagaat kommuninik suleqateqarneq – imaluunniit suleqateqannginneq. Ombudsmandi naapertorlugu ajornartorsiut tamanna isumaqarpoq, uninngasut angerlartinneqartut, arlalitsigut kingunitsiannguatigut unitseqqinneqartartut, kommunit suliassatik naammassinissaannut piareersimanngimmata, kiisalu napparsimasut taamaasillutik suliffitsik inigisartillu annaakkajuttarpaat. Ajornartorsiut tamanna inuit innarluutillit pillugit suliassaqarfimmi ilisimalluinnarparput. Maannakkullu iliuuseqarfigineqareersinnaavoq,” Inuit innarluutillit pillugit oqaaseqartartoq Anja Hynne Nielsen oqarpoq, nangillunilu: “Takugaagatsigu, inuit tarnimikkut nappaatillit A1-imi uninngareerlutik angerlarsimaffeqanngitsunngortartut, tamanna ersiutaavoq, kommunini, peqqinnissaqarfimmi kiisalu oqartussaasuni allani inuk innarluutilik pillugu ataqatigiissaakkamik ataatsimut isiginnilluni suleqatigiinnermik amigaateqartoqartoq. Uninnganeq sioqqullugu, nalaani kingornalu.” 

”Maqaasivara, akisussaasut ajornartorsiutinut maannakkut iliuuseqarfigisinnaasanut iliuuseqarfigisariaqakkanullu qisuariarnissaat – aaqqissuussaanermi ajortoqarpoq, annertuunillu ajornartorsiuteqarluni. Kommunit, tarnikkut napparsimasunik angerlarsimaffeqanngitsunik innuttaasullit, maannakkut iliuuseqarsinnaapput, iliuuseqartoqanngippallu, takussutissaavoq aaqqissuussaanermi ajortoqartoq kiisalu politikkikkut pingaarnersiuineq amigaatigineqartoq,” Inuit innarluutillit pillugit oqaaseqartartoq Anja Hynne Nielsen oqarpoq nangillunilu: “Politikerit akisussaaffimmik tigusisut iliuuseqartartullu maqaasivagut – tamannalu amerlasooriarluta tikkuarnikuuarput.”

“Psykiatriimi aningaasaliinerut ataasiakkaat tarnimikkut nappaatillit maannakkorpiaq ikiussavai. Aammali inuk taanna ajornerulersissanngilaa imaluunniit saniatigut nappaatinik allanik peqalersissanngilaa, utertoorsinnaanerit ikilisissavai, kiisalu inuup ilinniakkamik naammassinnilluni sulilernissaanut periarfissaq annertusissallugu. Aammali qanigisaasuni iluaqutissanik atuisinnaalersissaaq – qanoq akulikitsigisumik tusartarparput angajoqqaat suliffitsik qimattariaqaraat, meerartik eqqortumik ikiorneqannginnera pissutigalugu. Imaluunniit meeqqat, ineriartornerat atugarissaarnerallu eqqorneqartartoq angajoqqaat tarnikkut nappaatillit eqqortumik ikiorneqanngimmata,” taama oqarpoq Sugisami siulittaasoq Cecilie Marie Hardenberg.  

Tarnimikkut nappaatillit inatsisitigut illersugaanerisa amigaataanera – ombudsmandip tikkuaaneratut – ajornartorsiut annertuvoq. Tiliup ilisimavaa, ombudsmandip 2022-mi pulaarneranit pissutsit sutigulluunniit iluarseriarneqanngitsut – ajornartorsiutillu ukiorpassuarni piusimasut. Sulisut, iluaqutissat kiisalu politikkikkut nakkutiginninneq annertuumik suli amigaatigineqarput. Aningaasaqarnikkut isigalugu suliassaqarfimmi erngertumik aningaasaliisoqarnissaa imminut akilersinnaavoq. Sulinermi atugassarititat, sulisut pikkorilluinnartut sorsuffigisaat, annertuumik aarlerinartorsiortitsipput, sulisut taakku pikkorilluinnartut allamik ujartuinissaannut. Immikkoortortami tamarmi ajutoortoqarnissaanut tamanna aarlerinaateqartitsivoq. Utaqqinermi pissutsit suli ajorneruleriartuinnarput. Akisunerujartuinnassaaq: amerlasuut sumiginnarneqarput, kingunerisaasut soorlu arlariinnik nappaateqalernerit, atornerluisuuneq, pinngitsaaliineq, imminut toqunneq aamma angerlarsimaffeqannginneq amerleriassapput. Tamanna A1-imut tunngavoq, aammali ajornartorsiut, immikkoortortamit innuttaasut angerlartinneqartut pillugit kommunit ikiuunnissaminnut piareersimannginnerannut tunngavoq.

A1-imi pissutsit annertuumik isornartorsiugassaasut kingunerisaat amerlapput – pisunilu ingasalluinnartuni imminut toquttoqartarpoq. Meerarpassuit inuusuttorpassuillu tarnimikkut nappaateqarnersut misissorneqarnissaminnut piffissami sivisoorujussuarmi utaqqisarput, inuunertillu suli aallartilluanngikkaat sapagittarpagut. Tiliumi assersuutit takuneqartarput, meeqqanik inuusuttunillu ikiuinnginnerup inernerisaraa, imminnut nakorsaasersortarnerat snifferlutik imaluunniit aalakoornartumik atornerluillutik, meerarlu imminut toqoriarsimasoq. Tamannarpiaq, A1-imi aqutsisut ernummatigalugu oqaaseqarfigaat – kisitsisinillu ilisimanngisatsinnik peqarpoq. Taamaattumik suliariumannittussarsiuussineq nutaamillu sanaartornissaq utaqqisinnaanngilarput.

Oqaaseqaatinut, paasissutissallu allat pillugit imaluunniit apersuinissaq pillugu attavigiuk Inuit innarluutillit pillugit oqaaseqartartoq Handicaptalsmand Anja Hynne Nielsen på mail: anja@tilioq.gl

Asannittumik inuulluaqqusillunga

Med kærlig hilsen

Anja Hynne Nielsen

Inuit innarluutillit oqaaseqartartuat - Handicaptalsmand

Cecilie Marie Hardenberg

Sugisaq Siulittaasoq