TUSAGASSIORFINNUT NALUNAARUT
FN-ip Kunngeqarfimmik Danmarkimik Genèvemi tallimanngorneq 23. august misissuinissaa
sioqqullugu, Kalaallit Nunaanni inuit innarluutillit oqaaseqartartuat ippassaq Kalaallit Nunaanni
inuit innarluutillit inissisimaffiat saqqummiuppaa – inuillu, tapersersorneqannginnertik
pissutigalugu Danmarkimut nuuttartut, ikiorneqarnissaq pisinnaatitaaffigisartik pissarsiariniarlugu
sorsuuteqaannakkajuttartut.
Kalaallit Nunaanni inuit innarluutillit oqaaseqartartuat Anja Hynne Nielsen oqarpoq: ”Kalaallit
Nunaat Danmark peqatigalugu misissorneqartarpoq, FN-ip ataani Namminersortutut
inissisimanitsinni naalagaaffiup Danmarkip, Kunngeqarfiup Danmarkip ataaniikkatta.
Taamaattumik FN-ip inuit innarluutillit pillugit ataatsimiititaliarsuanut tikkuarpara,
inissisimanermut Danmark akisussaaffeqartoq, tamatumani Danmarkip Kunngeqarfiup ilaani inuit
pisinnaatitaaffiisa malinneqarnissaannut malitassanik assigiinngitsunik, malitassanillu allanik
Kalaallit Nunaanni akuersimmat. Inuit innarluutillit taakkulu ilaqutaasa ajornartorsiutaat, tassalu
pitsaanerusumik ikiorneqarnissaq kissaatigalugu kajumissuserinngisamik Danmarkimut
nuunnerminni naapittagaat – marloqiusamilli immikkoortitaanermik misigisaqartarnerat kiisalu
nunamut allarpassuartigut isumaqatigiissummik aamma inuit pisinnaatitaaffiinik malinninngitsumut
pisarnerat pillugit oqaluttuaraakka. Tamanna marloqiusamik ilaginnaaneruvoq. Kalaallit Nunaanni
inissiisarnerput, ilaqutariinnik maannamut suli avissaartitsisartoq siusissukkut iliuuseqarnikkut
aamma isumaqatigiissutip suliniutit aallarnigaanik, matuma ataani tamanut naleqqussakkamik
ilusilersuineq pillugu tunngavigisakkut pinngitsoortinneqarsinnaagaluartoq ajornartorsiutaasoq
tikkuarpara.“Ataatsimiititaliarsuarmut oqaatigaara, inuit pisinnaatitaaffiinik aaqqissuussaanermi
unioqqutitsineq pineqartoq. Aaqqissuusseqqinnerit, aningaasaliinerit aamma pisariaqarpat
Danmarkimit tapersersorneqarnissaq pisariaqartinneqartoq. Innersuussutikka Kalaallit Nunaanni
naalakkersuisunuinnaq sammiveqanngillat, aammali Kunngeqarfimmut Danmarkimut
sammiveqarput, taanna Kalaallit Nunaanni – aamma kalaallinut Danmarkimiittunut inuit
pisinnaatitaaffiinik illersuinerup qulakkeernissaanut akisussaaffeqaqataavoq.
Kalaallit Nunaanni aaqqissuussaanermi inuit pisinnaatitaaffiinik unioqqutitsineq, oqartussaasut
aaqqissuussaanikkut ajornartorsiutinik allanngujaatsunik annertuunik
iliuuseqarfiginninnginneraneerput. Misissuinitta takutippaat, inuusuttut innarluutillit arlalitsigut
ikiorserneqarnissamik pinngitsuuisinnaannginnermut, utoqqaat illuanni mattusimanermut
imaluunniit inissinneqarluni inuiaqatigiinnit tapersersorneqannginnermut innersuunneqartartut.
Siusissukkut meeqqat atuarfiannit immikkoortitaasarput kiisalu inaarutaasumik misilitsinnissamut
periarfissaat piigaasarluni, kingorna ilinniaqqinnissamut periarfissaqartitaanatik. Timersornermi,
matuma ataani inuit parasportimi aamma elitesportimi peqataatitsineq aamma inissaqartitsineq suli
iliuuseqarfigineqanngillat.
“Ataatsimiititaliarsuarmut oqaluttuaraara, pingaartumik meeqqat inuusuttullu kiserliortut kiisalu
inuiaqatigiinni ataatsimoornermit immikkoortitaasutut misigisartut, tamannalu imminnut
tatiginerannut siunissaannullu sunniuteqartartoq. Tamatuma kingunerisarpaa inuiaqatigiinni
ataatsimoornermut peqataanissamut imminut naammaginngitsutut isumaqalersarnerat – ukioqatitik
naliginngitsutut misigisarnerat. Upernaaq Nuummi taallialerinermi workshoppertitsinermi
inuusuttut oqaaseqartippakka, taalliaanniillu tigulaakkat atuarnikuullugit, taakku takutippaat, inuit
pisinnaatitaaffii tunngaviulluinnartut, ullumikkut uagut inuiaqatigiittut inuusuttunut
ilaginnaatigigivut – taalliami neriuut aamma piviusoq tujorminartoq, inuiaqatigiit aamma
ataatsimoortut inuusuttunik immikkoortitsinerat ersersinneqarpoq: “Takorloorpara ‘inuttut
nalinginnaasutut’ isigineqarnissaq”- “takorloorpara nunatsinni aaqqissuussaaneq pitsanngussasoq” -
“Takorloorpara inuit akornanniinnerunissaq” - “Takorloorpara ikinnguteqarnissaq” -
“Takorloorpara kalaallisut ilinniarnissaq.”
Kalaallit Nunaanni atugassarititaasut pillugit ataatsimiititaliarsuarmi ilaasortat arlallit itinerusumik
apeqquteqarput, matuma ataani meeqqat aamma arnat innarluutillit atugassarititaat kiisalu
Danmarkip Kalaallillu Nunaata atassuteqarnerat pillugu. Minnerunngitsumillu inuusuttut
oqariartuutaat aamma Kalaallit Nunaanni pissutsit ilungersunassusaat ataatsimiititaliarsuarmi
ilaasortanut eqquipput.
Inuit innarluutillit oqaaseqartartuat aamma tamanna sioqqullugu FN-ip Inuit Innarluutillit pillugit
Pisinnaatitaaffiinut Ataatsimiititaliarsuarmut nalunaarusiamik nassiussinikuuvoq. Nalunaarut
innersuussutinik ulikkaarpoq, aammali Kalaallit Nunaanni inuit innarluutillit atugarisaat
ilungersunartut qulaajarpai, inuillu pisinnaatitaaffiinik annertuumik unioqqutitsineq tikkuarlugu.
Kalaalerpassuit kajumissuserinngisamik Danmarkimut nuuttarput, tamatumani
pissutigilluinnarlugu, tapersersorneqarneq, ilinniagaqarneq, sungiusaqqinneq allaluunniit
isumaqatigiissut naapertorlugu pisinnaatitaaffigisartik pissarsiarineq ajoramikku. Danmarkimi
sorsuutissat nutaat aamma marloqiusamik immikkoortitaaneq naapikkajuttarpaat. ”Qulakkeeqqaneq
ajorpoq, isumaqatigiissut naapertorlugu ikiorneqarnissamut pisinnaatitaaffik Danmarkimi
pissarsiarineqassasoq. Tamatuma saniatigut ilaquttat, kulturi, pinngortitaq ungasinneqartarput
immaqalu Kalaallit Nunaannut tikeraarnissamut aningaasassaqanngitsoqartarluni.” Anja Hynne
Nielsen nassuiaavoq nangillunilu:
“Ataatsimiititaliarsuarmut erseqqissarpara, inuit innarluutillit pillugit suliassaqarfimmi
aaqqissuusseqqinnerit aamma suliniutit annertuut akimuisullu pisariaqartinneqartut, tamatumani
qulakkeerniarlugu inuit innarluutillit inuiaqatigiinni peqataasinnaanissaat. Maannakkut
inissisimaffik aamma iluarsiissutaagallartut akuersaarneqarsinnaanngillat.
Inuit innarluutillit oqaaseqartartuat Tiliumillu aallartitaq tallimanngornermi ulloq 23. August
Genèvemi misissuinermi peqataassapput.
Paasissutissat: FN-ip Inuit innarluutillit pillugit Ataatsimiititaliarsua nunanit assigiinngitsunit
immikkut ilisimasalinnik attuumassuteqanngitsunik 18-inik ilaasortaqarpoq. Taakku suliassaraat
FN-ip Inuit innarluutillit pillugit isumaqatigiissutaa, Danmarkip 2009-mi ilannguffigisaa, 2012-
imilu Kalaallit Nunaata malissallugu pituttorfigisaa eqqortinneqarnersoq nakkutigissallugu.
Paasissutissat annertunerusut imaluunniit apersuinissaq
pillugu attavigiuk Inuit innarluutillit oqaaseqartartuat Anja Hynne Nielsen oqarasuaammut: +299 26
28 71 imaluunniit mailimut: anja@tilioq.gl
Asannittumik inuulluaqqusillunga
Anja Hynne Nielsen
Inuit innarluutillit oqaaseqartartuat
