Aprilip naanerani Tiliup Kalaallit Nunaanni inuusuttut innarluutillit nutaamik
isumasioqatiginissaanut pilersaarutigaa, pisussaq ullunik marlunnik ingerlanneqassaaq, inuusuttullu misilittakkaminnik eqqarsaatigisartakkaminillu oqaasertalinnguinissaminut sungiusassapput.
Peter Græsbøll Holm aamma Nossell & Co-niimit.
Unammillernartut soorlu kiserliorneq, kanngusunneq naqissuserneqartarnerlu inuusuttunut inersimasunullumi innarluutilinnut kingunerluuteqartarpoq. Tamanna inuiaqatigiinnit avissaartitaanermik kinguneqartarpoq. Assersuutigalugu inuusuttut innarluutillit nunatsinni siusinaartumik utoqqalinersiaqalernissaat aammalu utoqqaat illuannut inissinnissaat innersuussutigineqartarpoq – allatigullu malitseqanngitsumik suliniuteqarfigineqassanatik. Naqissusiisarneq atorunnaarsinnissaa piffissanngorpoq, tassanilu suliniuteqarnissaq isummanillu allannguinissaq pisariaqarpoq. Taamaammat apriilip naanerani Tilioq inuusuttunut innarluutilinnut isumasioqatigiisitsissaaq.
Isumasioqatigiinnermi Kalaallit Nunaanniit Danmarkimiillu eqqumiitsuliortut oqallissaarisartullu saqqummiisassapput. Inuusuttut peqataasut taalliornikkut politikkilerinikkullu oqariartuutitik taalliakkut eqqumiitsuliornikkullu saqqummiussinnaanngornissaat ilinniassavaat. Tamatuma saniatigut kikkunnut tamanut ammasumik tusarnaartitsisoqassaaq, taallanik atuaasoqarlunilu oqallittoqassaaq. Ataatsimut isigalugu, danskit oqallissaarisartuat aallarnisaasuallu Jacob Nossell, danskit taalliortuat Casper Eric, kalaallit tamatigoortumik eqqumiitsuliortuat Rasmus Lyberth kiisalu kalaallit eqqumiitsuliortut toqqarneqarsimasut suleqatigalugit isumasioqatigiinneq ingerlanneqassaaq.
Assigiinngisitaarnermut inissaqartitsisumik allannermut isumasioqatigiinneq. Danskeq suliaminik nersorneqarnikoq Caspar Eric ullormi siullermi, Kalaallit Nunaanni inuusuttunut innarluutilinnut taalliornerup – erinarsornerullu silarsuaanut siulersorneqarlutik ilisaritinneqassapput. Allassinnaanerup nutaamik ataatsimoorfeqalersissinnaavaatigut ilaatigullu oqaatsinik qaqutigut atortakkatsinnik oqaaseqartilersinnaalluta / oqaasertalersuilersinneqarsinnaalluta. Caspar Eric oqarpoq:
- Inuit innarluutillit misilittakkatik pillugit allataqarniarlutik naapikkaangamik ilaanni annertuumik pisoqartarpoq. Allaaneruneq tunngavigalugu ataqatigiinneqalertarpoq tamatumanilu allaaneruneq ajorneq ajorpoq.
Isumasioqatigiinnermi allannermik sungiusarneq Casparp nammineq innarluutilittut allannermi misilittagai aallaavigineqassapput. Soorlu innarluutillit pillugit taallianik ataatsimoortunik saqqummersitamini nersorneqarsimasumi, Nye balancer-imi aamma taamaaliortoq.Tamatuma saniatigut Caspar Eric atuakkamit Undskyld vi er her-imit atuaassaaq. Atuagaq Danmarkimi inuit innarluutillit 100-rujut oqariartuutaanik taallaqarpoq.
Maanna nunarsuaq pitsaanerusoq takorluussavarsi.
Danskeq oqallissaarisartoq aallarnisaasorlu, Jacob Nossell isumasioqatigiinnermi aamma peqataassaaq. Innarluutillit atugaat pissusissamisut ingerlanngikkaangata, danskit oqartussaanut oqariartuuteqarneq misilittagaqarfigilluarpaa. Jacob Nossell isumasioqatigiinnermi kikkunnullu tamanut ammasumik sammisassaqartitsinermi nammineq isuma nassaarinissaanut oqallititsissaaq. Imalu nassuiaavoq:
- Pingaaruteqarpoq kalaallit inuusuttut innarluutillit oqariartuutitik naleqarnerannik paasinnissasut– aamma allannguisinnaasut oqallinnermillu pilersitsisinnaasut. Taamaammat isumasioqatigiinneq ingerlanniagarput pingaaruteqarluinnarpoq. Isiginnittaatsimik allannguisoqassappat, kalaallit inuusuttut ammasumik oqallititsisinnaanerannik pingaaruteqarpoq, aamma pisinnaatitaaffitsik ilisimasariaqarpaat.
Jacob Nossell isumaqarpoq, Kalaallit Nunatsinni innarluutilinnut Danmarkimut sanilliutissagaanni allatut tusaaniartoqartoq. Taamaammat Kalaallit Nunatsinni inuusuttunut innarluutilinnut asannittumik kajumissaaruteqarpoq:
- Massakkut inuusuttut takorluugaqassapput. Aamma massakkut, takorluukkatik suaarutiginnissaanut sapiissuseqartariaqarput.
Erinneriaatsit saqqummeeriaatsillu akimorlugit saqqummiineq suaaruteqarnerlu.
Isumasioqatigiinneq kalaallinik arlalinnik aamma peqataaffigineqassaaq. Assersuutigalugu eqqumiitsuliortoq tamatigoortoq, Rasmus Lyberth eqqumiitsuliortutut peqataassaaq. Inuusuttut eqqumiitsuliortutut saqqummernissaannut isumassarsiussavai. Isumasioqatigiinnermi inuusuttut politikkikkut eqqumiitsuliornikkullu oqariartaatsinik assigiinngitsunik saqqummiivigineqassapput. Neriuutigineqarpoq inuusuttut namminneq Kalaallit Nunatsinni innarluutillit atugaat pillugit oqallinnissamut sapiissuseqalerlutillu piumassuseqalissasut.
Inuusuttut innarluutillit pisinnaasaqarput atorneqanngitsunik.
Innarluutillit pillugit oqaaseqartartoq Anja Hynne Nielsenip isumasioqatigiinneq piviusunngulernera nuannaarutigaa. Nammineq aamma takusinnaavaa nunatsinni inuusuttut innarluutillit ikiorniarlugit suliniutinik amigakulasartut.
- Kalaallit inuusuttut allaffissornermi puigorneqakulapput, nammineersinnaassuseqaleraangamillu malinnaavigineqarunnaartarput. Inuusuttortatta amerlasuut pitsaasumik inuusinnaapput aamma namminneq pitsaasumik inoorusuttoqarpoq, taamaakkaluartorli nammineq pisinnaasai naammattumik tapersersornissaanut pikkoriffigivallaanngilarput. Tamanna sumiginnaaneruvoq, atugassarititanillu assigiinngisititsisoqaleraangat inuusuttut inuiaqatigiillu ajorsartarput.
Anja Hynne Nielsenip nunatsinni politikerit danskit politikeriinut sanilliutissagaanni allaanerusumik piumassuseqartoqarlunilu tusarnaarniartoqarpoq – suliniuteqartoqartariaqarporli. Naqissuserpaa pingaateqarluinnartuusoq inuusuttut innarluutillit misigisatik oqaasertalersortariaqaraat, taamaalilluni politikerit inuiaqatigiillu Kalaallit Nunatsinni inuusuttuulluni innarluuteqarluni qanoq ittuunersoq annersumik paasisaqarfigisinnaaniassagamikku. Ilisimatitsissutigaa isumasioqatigiinnerup ullup aappaa kikkunnut tamanut ammasuummat. Ulloq taanna tusarnaartitsisoqassaaq, taallianik atuaasoqassaaq oqallittoqarlunilu:
-Neriuppunga amerlasuut aggissasut tapersersueqataallutillu. Inuusuttut innarluutillit Kalaallit Nunanni aamma Danmarkimi annertunerusumik isummersorsinnaanissaat neriuutaavoq. Inuusuttuni oqallinneq sunniuteqarsinnaasoq naalagaaffeqatigiinnerlu akimorlugu patajaatsumik suleqatigiinnerunissamut isumassarsiorfiusinnaasoq pilersinneqarnissaanut qilanaarpugut.
