Ækvivalenten

Innersuussutit

Inuit marlut 2023-mi Tiliup ataatsimiitsitinerani politikerinut siunnersuutinik allagaqartut

Kommuninut

Innuttaasut inatsisitigut toqqisisimasuunissaat qulakkeerniarlugu aamma inuit innarluutillit tapersersorneqarnissaannut inatsisip atuutinnissaanut innersuussutit: 

  • Kommunit sulianik suliarinnittarnerup pitsaasusaanik qulakkeerinninniarlutik suleriaatsinik ersarissunik aalajangersaassasut
  • Inuit innarluutillit tapersersorneqarnissaannut qinnuteqaatinik akissuteqarnissamut piffissaliinernik ersarissunik atuutilersitsissasut, paasissutissallu taakku innuttaasunit pissarsiarineqarsinnaassasut
  • Kommunit inunnut innarluutilinnut ilitsersuisarnerminni inatsisit naapertorlugit neqeroorutinik pisinnaatitaaffiillu aallaavigalugit ilitsersuisarnermi suleriaatsinik aalajangersimasunik atuutitsilissasut.
  • Aalajangiinerni maalaruteqarnissamut periarfissaqarneq pillugu innuttaasunut ilitsersuisarnermi suleriaaseqalissasut, soorlu aamma aalajangiinerit allakkatsigut innuttaasumut tunniunneqartarnissaat qulakkeertassallugu.
  • Inuit innarluutillit tapersersorneqarnissaannut sulianik suliarinninnermi illersuisoqarsinnaanerannik tamatigut neqerooruteqartoqartarnissaannut suleriutsinik atuutilersitsissasut.
  • Ataqatigiissumik aamma tamakkiisumik isiginnilluni iliuuseqartoqartassasoq peqqinnissaqarfik peqatigalugu, annermillu inoqarfinni inukinnerusuni.
  • Kommunit ataqatigiisusmik tamanillu isiginnilluni suliaqartassasoq meeqqat innarluutillit eqqarsaatigalugit.
  • Inuit innarluutillit aamma qanigisaasut kommunini inuit innarluutillit siunnersuisoqatigiivini ilaasortaqartarnissaa qulakkiissagaat.

Innuttaasunut qaammarsaasassut: 

  • Inuit innarluutillit qanigisaat ikiorneqartassasut tapersersorneqarlutillu, soorlu ilinniartillugit, sulinermi isertitassanik annaasanik taarsiisarnikkut aamma ilaqutaasunut inunnut innarluutilinnut ikiuisunut tapersuisunullu oqaloqateqartarnissaq. 

Peqataatitsineq tikikkuminartuunerlu qulakkeerniarlugit:  

  • Internetikkut attaveqarnikkut ussersorluni nutserisinnaasumik isumaqateqarsinnaanissaq, siunissamilu ussersorlutik kalaallisut oqaatsinut nutserisinnaasunik ilinniartitsinissaq. 
  • Inuit innarluutillit angerlarsimaffiisa pisariaqartitaannut aamma aningaasaqarnerannut naapertuuttumik naleqqussarnissaat.
  • Innuttaasut allat naligalugit inoqatinik attaveqarniarnerni innarluuteqarneq akornutaassanngilaq. Kommunit kaamamttorumavagut inuit innarluutillit pillugit nalinnaassumik ilisimasaqarnerulissasut aamma ulluinnarni inuuniarnermikkut atugaat ilanngullugit. 
  • Kommunit najukkamilu suliffeqarfiit suleqatigiillutik Majoriaq suleqatigissagaat najukkami iliuusissanik suliniutissanillu, inuit innarluutillit suliffeqarnermi peqataatinneqarnissaanik siunertaqartunik aallartitsissallutik.
  • Kulturikkut aaqqissuussinerni aamma inunnut innarluutilinnut timersortitsisarnermi pitsanngorsaasoqarsinnaavoq, unnukkullu atuartitsisarnerit inunnit innarluutilinnit peqataaffigineqarsinnaaneri qulakkeerlugit. Soorlu imatut aaqqissuussinikkut inuit maluginnissinnaassutsimikkut, tarnikkut, eqqarsartaatsimikkut timimikkullu innarluutillit peqataatinneqarnissaat eqqumaffigalugit. 

Kommunini sulisunik pikkorissaanikkut:

  • Kvartalikkuutaartumik sulisunik masterclassimik taasanik pikkorissaaneq, soorlu Isumaginninnermi maalaartarfimmit aalajangiiffigisanik imaluunniit ombudsmandip sulianik aalajangiiffigisaanik imarisaanik atuarluni sammisaqarneq. 
  • KANUKOKA-tut oqalliffimmik suliaqassasut, kommuninilu sulisunut pikkorissaanernik neqerooruteqarlutik, aamma akimut isumassarsioqatigiiffiusumik. 

Naalakkersuisut

Inatsisitigut illersugaaneq aamma inuit innarluutillit tapersersorneqarnissaannut inatsisip malinneqarnissaa qulakkeerumallugit: 

  • Kommuninut inatsimmut malittarisassiussasut, tamanik isiginnilluni ataqatigiissaakkamik meeqqat innarluutillit pillugit suliat ingerlanneqarnissaat qulakkeerniarlugu. 
  • Isumaginninnermut Aqutsisoqarfik kommuninut malittarisassiussasut, tamanik isiginnilluni ataqatigiissaakkamik inunnut innarluutilinnut immikkullu meeqqanut suleriaasissanik, tassanilu innarluuteqarnermut susassaqartut, peqqinnissaqarfik, majoriaq, ilinniarfiit il.il. ilanngullugit malittarisassiussapput. 
  • Isumaginninnermut Aqutsisoqarfik kommunini sulisut innarluuteqartunillu sullissisut "inuit innarluutillit tapersersorneqarnissaannut inatsit" pillugu pikkorissartuassagai, soorlu nittartakkakkut attaveqarnermi imaluunniit videonik pikkorissaanernik imaqartunik, kommuninilu immikkut inunnik ilisimasaqartussanik pikkorissaasarluni.
  • Naalakkersuisut, Peqqinnissaqarfik aamma kommunit suleqatigalugit inuit tarnikkut innarluutillit ataqatigiissumik tamanillu isiginnittumik tapersersuissasut.
  • Oqartussat innarluuteqarneq pillugu inuiaqatigiinni pineqartunut assigiinngitsunut paasisitsiniaassasut, soorlu meeqqat atuarfiini atuartunut, suliffinnut aamma inuiaqatigiinnut tamanut. 

Tikikkuminassuseq qulakkeerumallugu: 

  • Ungasinnerusoq eqqarsaatigalugu ussersorlutik nutserisinnaasunik ilinniartitsissasut, ussersorluni oqaatsiniit kalaallisut oqaatsinut nutserisinnaasut.
  • Ussersorlutik nutserisoqarnissamut erseqqissunik malittarisassiussasut, kikkut ussersorlutik nutserisumik pissarsinissamut pisussaaffeqarnerat ilanngullugu, soorlu tusilartut pisortanut kiisalu inuiaqatigiinni peqatigiiffinnut saaffiginninnerini atorneqarsinnaasunik. 
  • Pisortat angallassinermut tunngasuni suliariumannittussarsiornerminni tikikkuminassuseq ilanngullugu piumasaqaateqartassasut, taannalu toqqaaneranni aamma pingaartinneqassasoq. Minnerpaatulluunniit suliariumannittussarsiuussinermi tikikkuminassuseq nalunaajarneqartassasoq. 
  • Politikkikkut suliffeqarnermut iliuusissatut pilersaarut inunnik innarluutilinnik ilanngussisoq qulakkeerlugu. 
  • Avannaata Kommunia suleqatigalugu, arnat persuttarneqartunut ikiuiniarluni neqeroorutaasartut arnanut innarluutilinnut aamma tunngatinneqassasut qulakkiissagaat, soorlu aamma paasissutissat pissarsiariuminartuusassut, arnallu innarluutillit paasisitsiniaanerni eqqarsaatigineqarlutik ilanngunneqartassasut. 

Angerlarsimaffeqarnissamut pisinnaatitaaffik: 

  • Naalakkersuisuniit misissuiffigineqartariaqarpoq, kommunalbestyrelsemit najugaqarfissanut neqeroorutit pisariaqartinnneqartut qulakkeerneqarnersut.

Ikorfartortinik attassiumalluni iliuusissat: 

    • inunnut innarluutilinnut ikorfartortit akissarsiaasa minnerpaaffiat qaffanneqassasoq. Suliffik kajuminnartuutikkumallugu, ikorfartortitullu sulisut sivisunerusumik suliffimmut atanissaat qulakkeerumallugu.

Isumaginninnermut Aqutsisoqarfik

  • Innarluuteqarnermi sullissisut inuit innarluutillit tapersersorneqarnissaat pillugu inatsit aamma pisortat ingerlatsineranni suliat suliarineqartarnerat pillugit pikkorissarneqassasut, soorlu paasissutissiisussaatitaaneq, allattuisussaatitaaneq, sulianik suliarinnilluarnissamut ileqqut, nalunaarutiginninnerit tiguneqarnerannut nalunaartarnissaq, illersuisoqarneq il.il. 
  • Ilinniartitsisutiliussassut, pisortat ingerlatsineranni ajornaatsumik ilikkagaqarnissaq anguniarlug, soorlu videonik ilitsersuusiorneq, takkulluni angalanissaq akisuallaassappat. 
  • Kommunini sullissisunut pikkorissaanernik suliaqassasut, inunnillu innarluutilinnik sullissisut pikkorissarneqarnissaannut videonik suliaqassasut, internetimik attavilunneq aporfigiumanagu. 
  • Naalakkersuisut suleqatigalugit pikkorissaassasut, soorlu allattuisussaatitaaneq, inuit innarluutillit tapersersorneqarnissaannut inatsimmut tunngasumik, aqutsiviit akimorlugit suleqatigiilluarnissaq siunertaralugu tamanik isiginnilluni aaqqiisinnaaneq. Soorlu videonik ilitsersuutinik suliaqarnikkut.
  • Avannaata Kommunia suleqatigalugu paasisitsiniuteqassasut pisinnaatitaaffiit pillugit, Qaanaarmiunullu maalaarfissat pillugit siunnersuillutik. 
  • Namminersorlutik Oqartussat suleqatigalugit inuit innarluutillit pisariaqartitaannut naleqquttunut angerlarsimaffinnut inissittassagaat. 

Kulturimut, Ilinniartaanermut, Timersornermut Ilageeqarnermullu Naalakkersuisoqarfik 

Ilinniagaqarnissamut pisinnaatitaaffik qulakkeerniarlugu: 

  • Ilinnirfinni peqataatitsineq qulakkeerneqassaaq, inunnik innarluutilinnik qaaqqusillutik aamma peqataatitsillutik, eqqortunik ikiuutinik tapersersorneqarnernillu neqeroorfigalugit, isumaginninnermut, peqqinnissamut, perorsaanermullu ilinniarfinni innarluuteqarneq aamma ilinniartitsissutigineqartassasoq. 
  • Ilinniarfinni inuit innarluutillit peqataatillugit, ikiuutit tapersersuutillu pisariaqartitaat qulakkeerlugit. 
  • Ilinniartitaanermut Aqutsisoqarfik kommunini MISI suleqatigalugit paasisitsiniuteqassasut ilinniartitsisunut atuarnullu, innarluuteqarneq pillugu, taamaasilluni isumaliortaatsit pigiliutiinnakkat allanngorlugit paaseqatigiittoqassammat.
  • Ilinniartitaanermut Aqutsisoqarfik MISI suleqatigalugit meeqqat innarluutillit ikiuutit tapersiinerillu pisariaqartitaat pillugit kataloginik suliaqassasut
  • Ilinniarfissuaq suleqatigalugu, ilinniartitsisunngorniat ilinniartitsisullu naammaassereersut meeqat assigiinngitsunik innarluutillit peqataatinneqartarnissaat pillugit ilinniartinneqassasut. 
  • Specialpædagogik pillugu linjefagi Ilinniarfissuarmi eqquteqqinneqassasoq. 
  • Peqqinnissamik Ilinniarfik suleqatigalugu, ikorfartortinik ilinniartitsinerusariaqartut, soorlu najugaq qimannagu e-learningimik periarfissat atorlugit. 
  • Pisortat ingerlataanni ilinniarfinni tamani inuit innarluutillit ilinniarnerminni ikiuutit tapersiinerillu pisaraiqartitaat neqeroorutigineqartalissasut. 
  • Pisortat ingerlataanni ilinniarfinni tamani, inuit innarluutillit ilinniarnerminni ikiuutit tapersiinerillu pisariaqartitaat pillugit siunnersorneqarsinnaasassasut.

Peqqinnissaqarfik

    • Inuit tarnimikkut innarluutillit ukiumoortumik peqqissutsiminnik misissorneqartalernissaannut neqeroorfigineqartassasut
    • Allorfik inunnit innarluutilinnit pissarsiarineqarsinnaasunik katsorsaanermut paasissutissanik suliaqassasoq, soorlu atuaruminartunik, videonik KNR-ikkut takuneqarsinnaasunik il.il.. 

Inatsisartut

Assigiinngisitsinnginnissaq: 

  • Innarluuteqarneq peqqutigalugu assigiinngisitsisarnerup inerteqqutaalernissaanut inatsisiliortoqassasoq. 
  • Ataqatigiissaakkanik inuunerlu tamaat isigalugu inatsisiliortoqartassasoq, innarluuteqarneq ukiullu apeqqutaatillugit minitaqartarneq pinngitsoorumallugu. 

Tikikkuminassuseq qulakkeerumallugu: 

  • Sanaartornermi malittarisassat nutarterlugit tassanilu tamanit atorneqarsinnaasunngorlugit ilusilersuisarneq naapertorneqassassoq, tikikkuminartuunissarlu anguniarlugu aaqqiissuteqartoqartassasoq pisortat sanaartugaanni nutarterinerinilu, ataavartumillu qulakkeerneqartarnissaa anguniarlugu misissuisoqartassasoq.

Suliffeqarnissamut pisinnaatitaaffik:

  • Socialt frikort atuutilersinneqarli, inuit innarluutillit naliginnaasumik suliffeqarnermik misiliitillugit pisortanit ikiorsiissutinik pisartagaannik ilanngaassiffiginngikkaluarlugit. 
  • Akileraartarnermut aaqqissuussineq nalilersorneqarli, suliffeqarnissamut kajumissuseqarnerulernissaq anguniarlugu, pisortanit ikiorsiisarnerit tapersiisarnernullu periarfissat peerneqanngikkaluarlutik. 

Nammineq aalajangiisinnaanermut pisinnaatitaaffik: 

  • Pilersuisussaatitaanermut piumasaqaat atorunnaarsilli, inuit inarluutillit suli annertunerusumik namminerisamik inuuneqarsinnaatikkumallugit.

Suliffeqarfinnut

Tusagassiuutit KNR-ilu

  • Aallakaatitassiat inunnit innarluutilinnit pissarsiariuminartuunissaat sulissutigissagaat, teknikkikkullu periarfissat atorluarneqassasut. 
  • Inuiaqatigiinni inuit innarluutillit ataqqineqarlutik naleqartinneqarlutillu eqqartorneqartassasut
  • Tusagassiuutit, mediat aammat TV inuit innarluutillit ilannguttassagaat, soorlu aamma aallakaatitassiani naliginnaasuni "innarluuteqarnermut" tunngasuinnaanngitsuni. Nutaarsiassaqartitsinermi ulluinnarni peqataatinneqarlutik. TV-ikkut aallakaatitassiani allatuulli peqataatinneqarlutik.

Tusass (Tele Greenland): 

  • Avinngarusimasut pingaartinneqassasut, internet pitsaasoq inerisarneqarluni

Politikkerinut, inuiaqatigiinnilu innuttaasunut tamanut

Inunnut innarluutilinnut pigiliutiinnakkanik isummersortarnerit isiginnittarnerillu allanngorlugit

  • Innuttaasut 61%-ii isumaqarput inuit innarluutillit pillugit pigiliutiinnakkanik isumaqartoqartoq – innuttaasullu 12%-iinnaat isumaqanngillat inunnut innarluutilinnut tunngatillugu pigiliutiinnakkanik isumaqartoqartartoq. Nuna tamakkerlugu ataatsimut anguniagaasariaqarpoq innuttaasut amerlanerpaartaasa inuit innarluutillit piginnaasaannik inuiaqatigiinnilu pisinnaasaannik tutsuiginninnerulernissaat. Taamaalillutik inuiaqatigiit assigiinngiiaartunik inissaqartitsinerulissapput.
  • Politikerit inunnut innarluutilinnut tunngatillugu tunuarsimaarnernik kinaassusersiornermillu atuuttunik annikillisaaniarnermi siuttuusinnaapput kinaassusersiornissamik inerteqquteqalersitsinikkut, innarluuteqarneq tunngavigalugu kinaassusersiorneq inatsisinut naapertuukkunnaarsillugu.
  • Innarluuteqarneq innuttaasut innarluuteqanngitsut naligalugit qanigisanut,
    inoqatinut sunniuteqarluartunullu attaveqarsinnaanermut akornutaassanngilaq. Toraagaqarluni suliniuteqartoqarsinnaavoq inuit innarluutillit, taakkua ulluinnarni inuunerat inuuniarnerminnilu atugaat pillugit paasisimasaqarnerulersitsiniaalluni.
  • nuiaqatigiinni assigiinngitsutigut sulissutigineqarsinnaavoq inuit innarluutillit ingammillu inuit takussaannginnerusunik takussaanngitsunilluunniit innarluutillit pillugit ilisimasaqarnerulersitsinikkut taamalu taakku pillugit pigiliutiinnakkanik isummiussisoqartarneranik annikillisaalluni. Assersuutigalugu tarnikkut innarluuteqarnermut tunuliaqutaasunik innarluutigisallu ulluinnarni inuunermut qanoq sunniuteqartarneranik sunniuteqartannginneranillu eqqumaffiginninnerusoqalernissaa sulissutigineqarsinnaavoq.
  • Sulisitsisut inunnik innarluutilinnik atorfinitsitsinerup nuannersortaanik oqaluttuarinneqataassapput. Assersuutigalugu atorfinnik inuttassarsiuinerni erseqqissarneqarsinnaavoq pissutsit atukkat, soorlu innarluutigisamik,
    suiaassutsimik, atoqateqartarnikkut inissisimaffimmik, inuiaassutsimik il.il. apeqqutaatitsinani kikkunnik tamanik qinnuteqarnissamut kajumissaarillutik.
  • Kulturikkut sammisaqarnermi innarluutillit timersortarnerat iliuuseqarneruffiusinnaavoq, qulakkeerneqarsinnaavoq aftenskolemi neqeroorutigineqartut
    inunnit innarluutilinnit atorneqarsinnaanissaat – tunngaviulluinnartumik
    aaqqissuussilluni inuit timikkut, maluginnisinnaassutsikkut, tarnikkut eqqarsartaatsikkullu innarluutillit peqataasinnaatillugit.