Tiliup innuttaasut 2021-mi saaffiginnissutaannik nalilersuineq “Inuiaqatigiinni peqataasinnaatitaaneq” saqqummersippaa
21.10.2022
Innarluuteqarnermut suliassaqarfimmi ilungersunartunik annertuunillu ajornartorsiuteqartoqartoq saaffiginnissutinik nalilersuinermi takutinneqarpoq.
-Inuit innarluutillit allatuulli namminerisamik inuuneqarnissaannut pisinnaatitaaffeqarnerat anguniarlugu eqqortumik ikiorneqaratik tapersersorneqaratillu imminiiginnarneqartarput inuiaqatigiinniillu immikkoortinneqarlutik inuullutik. Inuit innarluutillit qangisaallu sukataaraluarlutik, nalorninartorsiortinneqartutut misigalutik aamma nikallungallutik Tiliumut saaffigininttarput. Kikkut tamarmik sukataarniassagunik pisariaqartitaminnut naapertuutunik isumalluuteqartanngillat, aamma kikkut tamarmik nukissaqartanngillat Tiliumut saaffiginnissuteqarnissaminnut, naatsorsuutigisariaqarparput amerlanerusut Tiliumut siunnersorneqarnissaq siunertaralugu saaffiginnikkumaarmata, Inuit innarluutillit illersuisuat Anja Hynne Nielsen saaffiginnittartunut nalilersuineq pillugu nalunaarusiamik saqqummersitsinermini oqarpoq.
Inuit innarluutillit illersuisoqarfiat ukioq kingulleq inunnit 128-nit saaffigineqarpoq, taakkulu oqimaatsunik aamma ilungersunartunik qaangerniagassaqarlutik apeqquteqartarput. Saaffiginnittartut tassaapput inuit innarluutillit, qanigisaat aammali innuttaaqataasut ernumassuteqarlutik apeqqutissallit maalaarfissatut periarfissanik pisinnaatitaaffiit tunngavigalugit siunnersorneqarumasut. Soorlu assersuutitut:
”Innuttaasup inuk innarluutilik A1-imit angerlartitaanermi kingorna angerlarsimaffeerussimasoq saaffiginnissutigaa. Innarluutilik inisimaffigisinnaasaminik ilaqutaqanngilaq, qanittukkullu sila nillerpallaalersussaavoq. Innarluutilik kommunimit ikiorneqarnanilu tapersersorneqanngilaq ”– Innuttaasoq ernumasoq
Saqqaa toorlu nalilersuineq atuaruk
Kalaallit Nunaat Naalagaaffiit Peqatigiit isumaqatigiissutaannik eqquutitsisiuminaatsitsivoq
Kalaallit Nunaata Naalagaaffiit Peqatigiit inuit innarluutillit pillugit isumaqatigiissutaat 2012-imi atuutilersinnikuugaluarpaa, tassuunalu pisussaaffeqarluni, inuit innarluutillit allatuulli inuiaqatigiinni peqataatinneqarlutik periarfissaqarnissaat qulakkeerniassallugu.
Saaffiginnissutit nalilersorneqarneranni taava isumaqatigiissut naapertorlugu pisinnaatitaaffiit namminerisamik inuuneqarsinnaanermut aamma inuiaqatigiinni peqataatinneqarsinnaanermut tunngasut tatineqarput. Inuup sumi najugaqarnissamut namminerisamik aalajangersinnaatitaanera, angerlarsimaffimmi naammaginartumik ikiorneqarnissaq aamma najugaqarniarnermut tunngasut ajornartorsiuteqarfiupput. Najukkanut neqeroorutit, paaqqutarineqarluni angerlarsimaffiit aamma ulloq unnuarlu angerlarsimaffiit pillugit 2021-imi saaffiginnittorpassuupput. Nuna tamakkerlugu kiisalu kommunini najugaqarfissatut neqeroorutit pingaaruteqartorujussuupput, inuup innarluutillit ilaquttaminit qanigisaminiilu naatsorsuuteqarani namminerisamik inuuneqarnissaanut.
- Innarluuteqarnermut suliani kukkusumik aamma inatsisitigut toqqissisimasumik aalajangiisoqartannginnera isumaginninnermik siunnersortissaaleqinermik kisimitunngaveqanngilaq aamma kommunit kisimik pisuussutiginngilaat. Kisianni ukiorpassuarni suliassaqarfimmut politikkikkut aningaasaliisarnerillu eqqarsaatigalugit tunulliussisoqartaruarnera peqqutaapput. Piaartumik iliuuseqartannginnerup inuiaqatigiinnut akisunerulertarneranik kingunipiloqartartoq arlaata erseqqissuliuutigisariaqarpaa. Inuusuttut inuunermik suli aallartilluanngitsut passattarpagut, naak ilinniagaqalersinnaagaluartut, suliffittaarlutik aamma initaarlutik, tassa namminerisamik inuuneqalerlutik, Inuit innarluutillit illersuisuat Anja Hynne Nielsen oqarpoq, Naalakkersuisunut, kommuninut Isumaginninnermullu Aqutsisoqarfimmut innersuussutinik saqqummiussivoq, inuit innarluutillit inatsisitigut sullinneqarnerminni toqqissisimasumik atugaqarnissaat, sulianik isertuaatsumik ingerlatsisoqartarnsisaanut aamma inuit innarluutillit tapersersorneqarnissaannut inatsisip atuutinneqarnissaanut qulakkeerutaasinnaasunik.
Tiliumit uku innersuussutigineqarput:
Naalakkersuisut Kommuninut Isumaginninnermullu Aqutsisoqarfimmut inuit innarluutillit inatsisitigut isumannaatsuunissaannik, isertuaatsumik sulianik ingerlatseriaaseqarnissamik inuillu innarluutillit tapersersorneqarnissaat pillugu Inatsisartut inatsisaata nr. 13-ip 12. juuni 2019-imeersup atuutilersinneqarnissaanik qulakkeerutaasunik suliniuteqassapput, ilaatigut ukuninnga:
- Naalakkersuisut Isumaginninnermullu Aqutsisoqarfik inuit innarluutillit pingaartumillu meeqqat innarluutillit pillugit tamakkiisumik ataqatigiissaarluakkamillu suliniuteqarnissamut ingerlatseriaaseqarnissaanik qulakkeerissapput pisortaqarfinnik, soorlu Peqqinnissaqarfimmik, kommunimik, meeqqat atuarfiannik, ilinniarfinnik Majoriamillu suleqatigiissitsillutik. Tamanna ilaatigut nappaatigisap innarluutigisalluunniit suussusianik paasinninnissamut, timigissarnissamut, ikiorserneqarnissamut, sulinermi isertitassanik annaasanik taarsiissutisinissamut, ikorfartorteqarnissamut ilinniartinneqarnissamullu periarfissaqarluartitsinerussaaq.
- Isumaginninnermut Aqutsisoqarfik sulianik ingerlatsisartunik piginnaanngorsaaniarluni qaammatit sisamakkaarlugit masterclassinik ilinniartitsisalissaaq, ilaatigut Isumaginninnermut Maalaaruteqartarfimmit Ombudsmandimilluunniit aalajangiussanik misissuiffiusunik.
- Kommunit tamarmik paasiuminartunik innuttaasunillu pissarsiarineqarsinnaasunik sulianik ingerlatsinermut piffissaliisoqartarnissaanik qulakkeerissapput, naleqq. § 22 imm. 2. • Kommunit tamarmik inunnik innarluutilinnik tapersersuinermut innuttaasunit pissarsiarineqarsinnaasunik pitsaassutsimut najoqqutassiaqarnissaanik qulakkeerissapput ukiullu tamaasa taakkuninnga misissueqqittassallutik, naleqq. § 71.
- Kommunit tamarmik sulianik ingerlatsinerit pitsaassusiinik qulakkeerinissamut suleriaatsinik paasiuminartunik aalajangersaassapput, tamatumunnga ilaatigut ilaalluni siunnersuisussaatitaanermik allattuisussaatitaanermillu maleruaaneq