Ajornartorsiutit qanoq qaangerniarneqarsinnaanersut pissutsit piviusut qaqilerneqarnerisigut ataatsimoorussamik siunnerfeqarlersissavaatigut

Ippassaq 23.januar 2019 AG-imi anaanaq ernermi oqalunniarnikkut ajornartorsiutillip siunissaanik pitsaasumik sorsunnera soqutiginnilluta atuarparput. Ilaqutariit ulluinnarni unammillernartunik aqqusaagaqartareeraluartut, qaavatigut ikiorneqarnissamik pisinnaatitaaffeqarnertik sorsuutigaat. Taassuma anaanap ilungersuuteqarnera tusaqquneralu kisiartaanngilaq. Oktobarimi tusagassiuutitsigut aamma alla anaanaq ajornartorsiutip asserluinnaanik oqariartuutilik atuarneqarsinnaavoq. Ippassaq aamma saqqummerpoq Ombudsmandip kommuuni alla sivisuumik suliamik ingerlatsisimanera isornartorsiorujussuaraa. Oqaluttuarineqartut tamakku Tiliomut saaffiginnissutaasartut, Sermersuullu kommuuniata nakkutilliinermi nalunaarusiap saqqummiunneqarnerani isornartorsiorneqartup uppernarsaqqippaa aaqqiivigisassanik peqartoq. Naleqqutinngitsumik sullissineq kommuunimut ataasiinnarmut attuumanngilaq, ajornartorsiut kommuunini tamani atuuppoq.

Suliat kinguarsarneqartuartarneri kinguneqartinneqarneq ajorput

Pisortat sullissinerat piluusaarpallaarujussuarmik ingerlanneqartoq uppernarsaqqipparput. Sullissiniarneq naammaginanngilluinnartoq sakkortuumik uparuaanertalik Ombudsmandimit ulloq 23. januar 2019-imi aalajangiunneqarpoq. Pisortat ingerlatsiviini aalajangersimasumik piffissaligaasunillu najoqqutaqarani sullissineq ajorluinnaqqissaarpoq. Innuttaasut piffissami sivisuumi utaqqisinneqaraangamik nukissaarukkiarortarput. Siusinnerusukkut suliassarpassuit kommuunit amusartuini uninngaannartut sullissisunillu suliarineqarnissaminnut utaqqiinnartut paasissutissiissutigineqarnikuupput, tamakkulu suliassat akornanni inuit innarluutillit utaqqisunut ilaapput inuit innarluutillit peqqussutaata ataani inissinneqarnissamik utaqqillutik. Innuttaasut ukiorparujussuit siusinaartumik pisartagaqalernissamik suliaq utaqqisarpaat, utaqqinerminnilu isertitaqanngiivissinnaasarlutik.

Juullimi pilluaritsi

Inuit innarluutillit illersuisoqarfianiit Tiliumiit illit ilaquttatillu juulliorluarnissassinnik ukiortaamullu iserluarnissassinnik kissaappassi. Ukiumut qaangiutilersumut qujavugut 2019-milu suliniutissanut pilersitassanullu qilanaarpugut. Inuit Innarluutillit Illersuisuat...

Inuit Innarluutillit illersuisoqarfianni ima pisoqarpoq

Novembarip aallaqqaataani ukiumi ataatsimi pioreersimassaagut. Ukioq ataaseq ulapaarfiunikooqisoq. Allatseqarfik ingerlallualereernikuuvoq, sulisussallu sisamat tamarmik atorfinereernikuupput. Isumaqarpugut inuttalerluarsimalluta angusaqallaqqilluta, isumassarsiarpassuaqarluta nukittuffippassuaqarlutalu. Tamatta ulapinnikooqaagut, tamattaallutalu suliassaqarnikooqaagut.

Meeqqat innarluutillit piginnaatitaaffeqarput

All.: Jonna Ketwa, Siulersuisunut siulittaasoq Meeqqat Ikiortigit Kalaallit Nunaat Meeqqat innarluutillit inuiaqatigiit akornanni suli sanngiitsumik inisisimatitaapput inatsisitigullu allannguisoqartariaqarpoq piginnaatitaaffii isumannaarneqassappata. Inuiaqatigiittut akisussaaffigivarput meeqqat innarluutillit ikiorneqarnissamut, pakkutarineqarnissamut ilinniartinneqarnissamullu piginnaatitaaffii isumannaassallugit, angujumallugit meeqqat ”annertunerpaamik imminnut tatigilersinnaanissaat aammalu inuunermik imaqarluartumik uninngaannarfiunngitsumillu inuusinnaanissaat” (Meeqqat pillugit isumaqatigiissummi anguniakkatut allassimasut 23-iat). Tamannami Kalaallit Nunaata atsioqataffiginikuuaa, FN-imi Meeqqat Piginnaatitaaffii Pillugit 1993-imi isumaqatigiissusiaasut ilannguffigigatsigit.

Tiliup isumasioqatigiisitsinera siullerpaaq

Pisinnaatitaaffit, ilaasortassarsiorneq, nammineq kajumissutsiminik ikiuuttartunik paarinniinnarnissaq, ulluinnarnarnilu qanoq iliornikkut taakkartorneqartut angusinnaappat. Tassa tamakkuupput Tiliumi inatsit malillugu ukimut peqatigiiffinnik naapisitsisarnissamut siullerpaami sammineqartut. Naalagaaffiit Peqatigiit inuit innarluutillit pisinnaatitaaffii pillugit siammarsaaniarnermi inatsisileritooq inuillu pisinnaatitaaffiinik ilisimsaqarluartutoq Institut for Menneskerettighederimeersoq, Mette Fransen ilaatigut saqqummiisussatut Tiliumit qaaqquneqarpoq. Mette saqqummiigami eqqartorpaa peqatigiiffilerisutut inuinnartullu inuit innarluutillit Nunatsinni atuutilerluarneqarnissaa qanoq iliuuseqarfigisinnaaneripput. Aammattaaq Lars Midtiby, qallunaat nunaanni inuit innarluutillit peqatigiiffiisa kattuffianni pisortaq aamma akisussaasunik sunniiniarnermi qanoq iliortoqarsinnaanersoq soorlu pingaartuunersoq saqqummiisut ilagaat.

Inunnik innarluutilinnut attuumassuteqartut: Suli inuit innarluutillit pisinnaatitaaffiisa iluanni unammillernartoqarpoq

Tiliup november 2018-imi peqatigiiffinnut isumasioqatigiinnera ataatsimeersuarnermik naggaserneqarpoq. Isumasioqatigiinneq ataatsimeersuarnerlu Nunatsinni inuit innarluutillit pisinnaatitaaffiisa siammarterniarnerani suliap ilagaa. Ataatsimeersuarnermi inunnut innarluutilinnut arlaatigut attuumassuteqartut katersorneqarput. Tamanna isumaqarpoq, inuit innarluutillit, inuit innarluutillit peqatigiiffii oqartussallu nerrivimmi ataatsimi katersorneqartut taamaalillutillu ulluinnarni eqqarsuutitik pillugit apuussuisinnaasut. Killormullu aamma oqartussat suliffeqarfiillu inunnik innarluutilinnik sullissisut  tusarsinnaavaat "illua tungaani" unammillernartut suut misigineqartarnersut.

Kikkut tamarmik pisinnaatitaaffitik nalussanngilaat

“Inuit innarluutillit pisinnaatitaaffii pillugit isumaqatigiissut kikkunnit tamanit paasineqarlunilu atuarneqarsinnaasariaqarpoq”. Maannamut Naalagaaffiit peqatigiit isumaqatigiissutaat Nunatta 2012-mi malissallugu akuerisimasaa, kalaallisut taamaallaat isumaqagiissut tamakkiisoq atuarneqarsinnaagaluarpoq. Tamannali Inuit Innarluutillit Illersuisoqarfianiit allanngortipparput, isumaqatigiissutit atuaruminarsarlugu saqqummiunnerasigut, taamaasillunilu isumaqatigiissutit siunertaa paasiuminarnerulerlunilu atuaruminarnerulissaaq.