Upernaakkut Inatsisartut ataatsimiinneranni inunnik innarluutilinnik sullissinermi nutarterisoqarnissaa neriorsuutigineqassanerluni?

Tiliumi neriuutigaarput, tallimanngorpat Inatsisartut oqallisilerunik inuit innarluutillit pisinnaatitaafiisa annertuumik suliniuteqarfiginissaat kiisalu inuit innarluutillit pillugit FN-imi isumaqatigiissutit naapertorlugit, politikkikkut takorluukkat anguniakkallu aaliangersimasut suliniutiginissaannut pilersaaruteqarnissaq tapersersorumaaraat.

Tallimanngorpat Inatsisartut upernaakkut ataatsimiinnertik aallarnerlugu, ”inuit innarluutillit pillugit inerisaanissat ukiorpassuarni qineqqusaarutigineqartarsimasut piviusunngortinniarlugit aalajangersimasunik piviusorsiortumik suliniuteqartoqarnissaa” immikkoortut siulliisa ilaattut ullormut oqaluuserisassaavoq (FM23/100). Tiliumi 2022-mi ataatsimeersuarnermi pingaartinneqarluni isiginiarneqarsimavoq siusissukkut nappaammik innarluummilluunniit suussusiliissarneq aammalu iliuuseqajaartarnerit taakkualu pillugit siunnersuuteqarsimanerit, ajunngitsumik isiginiarpagut (FM 23/30, 78, 80). Angajoqqaat meeqqanik innarluutilinnik qitornallit ikiorserneqartarnissaat pillugit (FM 23/63) kiisalu inuusuttut innarluutillit ilinniagaqartut eqaannerusumik periarfissinnissaat (FM 23/123) aamma politikkikkut oqallisigineqassapput. Meeqqat inuusuttullu sullinneqarnissaannik kommunit isumaginninniarnerminni aaqqiissutissamissullu annertuunik ajornartorsiornerat (FM23/69) Inatsisartut isummerfigissavaat. Ilaqutariit ilungersunarnerpaamik inissisimasut inuuniarnerminnut toqqammavissaasa suli ajornerulernerannik kingunilimmik aamma Naalakkersuisut siunnersuuteqassamaarput, aappariit siusinaarlutik sulisinnaajunnaarnersiutillit, qaammammut meeqqaminnut atugassaminnit annertuumik ilanngaanneqartussanngornerannik kingunilimmik. Tamatumuunatigut siusinaartumik sulisinnaajunnaarnersiutilinnut qitornalinnut atugassarititat malunnartumik ajorseriassapput kiisalu naligiinnginnerup annertusineranik meeqqallu pissaatikkerusuni peroriartortut amerleriarnerannik kinguneqassalluni (FM23/45).

Inuit innarluuteqarnermikkut piginnaanikinnerit najugaqarfimminni pisortanit sumiginnarneqartarnerat Ivaaraq pillugu suliassanngortitami qulaajarneqarput. Qeqqata kommunia pillugu suliassanngortitap takutippaa, innuttaasut inatsisitigut sullinneqarluarsinnaanerat apeqquserneqartariaqarsorinartoq kiisalu minnerunngitsumik meeqqanut taakkualu siunissaannut angajoqqaanullu ilungersunartumik sunniuteqartussaasut. FN-ip nalunaarusiortartuata uagutsinnut eqqaasitsissutigaa, inuit immikkoortinneqartarnerat akiorniarlugu Kalaallit Nunaanni inatsiseqannginnera, tamannalu ullut tamaasa inuppassuarnut annertuumik sunniuteqartartoq. Meeqqat inersimasullu qinngasaarneqartarput, soraarsinneqartarput, saneqqutaarneqartarput, nakuuserfigineqartarput kinguaassiutitigut kanngutsaasuliorfigineqartarlutillu – inuit innarluuteqarnertik piinnarlugu. Maannakkut iliuuseqarnissaq pisariaqarpoq.

Anja Hynne Nielsen, inuit innarluutillit illersuisuat oqarpoq:”Inuit innarluutillit ikiorserneqarnissaannut periarfissat Kalaallit Nunaanni naammanngilluinnarput, ilaqutariinnullu innarluutilinnut atugarititanik ulluinnarni qanimut misigiuartunut inuuniarnikkut ilungersuaqisitsillutik. Tamanna ajalusoortitsisarpoq ajornartorsiutillu suli annertusiartornerannik kinguneqakkajulluni, naak inuiaqatigiinnut iluaqutaasinnaagaluarluni. Inuit Danmark-imut nunamulluunniit allamut qitornamik innarluutillip pitsaanerusumik sullinneqarfigisinnaasaanut nuukkusullutik eqqarsaatillit imaluunniit aapparisap namminerluunniit innarluuteqarnertik pillugu nuuttariaqartut akuttunngitsutigut Tiliumut saaffiginnittarput. Tamakkua aamma tusagasiuutitigut tusaamavagut. Amerlaqisut eqqarsaatitik piviusunngortittarpaat Kalaallit Nunaallu qimattarlugu.”

IA-meersoq Aaja Chemnitz, sooq kalaallit amerliartuinnartut Danmark-imut nuuttarnerat pillugu misissuisoqarnissaa piumasaraa, ungasinngitsukkullu tusagassiuutitigut oqaatigalugu, Nunatsinni innarluutilittut inuuniarnerup ilungersunarnera nuukkusunnermut pissutigineqakkajuttartoq. Kalaallit Nunaanniit nutsertut aamma tassaakkajunnerupput ilaqutariit nukissaqarluartut. Ilisimasatik, piginnaasatik nukissaqarluarnertillunassarlugit nuuttarput.

Tiliup politikerit kaammattorpai, takorluukkamik piviusunngortinnissaannut periarfissartik atorluaqqullugit, inuit innarluutillit qanganitsertumik kukkusumillu iliuuseqarfigisarneri, inuillu innarluutillit pillugit aalajangiuteriikkanik nalilersortarneri qimallugu. Politikkikkut takorluugaqartut iliuuseqarsinnaasullu pisariaqartippagut, inuit innarluutillit inuiaqatigiinni naligiimmik peqataatinneqarlutillu allatulli pisinnaatitaaffeqarnerannik tapersersuisunik – inuit innarluutillit politikerinit pisortanillu illersorneqarnissaminnik isumaginnittussanit sumiginnarneqartuarnerat qimallugu.

”Tiliumi politikerit kaammattorpavut, upernaakkut ataatsimiinnermiiluatsillugu inuit innarluutillit sullinneqarnissaannut pilersaarummi nutaami annertuunik anguniagasseeqqullugit, inuit innarluuteqarnertik pissutigalugu Nunatsinniit nuuttariaqalertarnerat pinngitsoorniarlugu. Soorunami aamma pisariaqarluinnarpoq inuit pineqartut peqataatinneqarnissaat,”Anja Hynne Nielsen oqarpoq nangillunilu: ”Tiliumi suleruluppugut iliusissatut pilersaarut ilorraap tungaanut saatikkusullugu, allannguutissatut kissaatigisagut eqquutsinneqassasut neriuutigalutigu. Innersuussutit 18-it aamma Meeqqanut, Inuusuttunut, Ilaqutariinnut Peqqinnissamullu Naalakkersuisumut tuniuppagut, innersuussutit suliarineranni IPS aamma MIO suleqatiginikuullutigit.”

Innersuussutit 18-it uani atuarsinnaavatit

Annertunerusunik paasissutissat apersuinissallu pillugit Inuit Innarluutillit Illersuisuat Anja Hynne Nielsen attavigiuk, oqarasuaat 26 28 71 imaluunniit mail:anja@tilioq.gl