Ussersuutinik nutserisoqartarnermik misilittakkanik nalilersuineq

Tamanut ammasumik aaqqissuussisoqartillugu ussersuutinik nutserisinnaasumik pisariaqartitsisoqartillugu ungasianit nutserisoqarnerup nalilersorneqarnera.

Tiliup 2020-mi novemberimi aaqqissuussaanut annertuunut marlunnut atatillugu suliniut una suliarineqarpoq. Inuit innarluutillit illersuisuat Tilioq, Kalaallit Tusilartut Kattuffiat (KTK), Danmarkimi oqalutseqarfik Småtegn, ussersuutinillu nutserisartut Nuummiittut Margit Sander Granlien aamma Maja Steffens, taakku tamarmik suleqatigiinnerisigut suliniut suliarineqarpoq. Suliniut pilotoprojektitut suliaavoq aaqqissuussisoqartillugu workshoppertoqartillugulu ussersuutinik nutserisumik pisariaqartitsisoqartillugu ungasianit nutserisoqarsinnaaneq misissorneqarluni, misilittagaqarfigineqarnissaalu anguniarlugu suliniutaalluni.

Nunatsinni ussersuutinik nutserisoqartarnerup ajornannginnerulernissaa anguniarlugu ungasianit nutserineq siunissami aaqqiissutaasinnaasut ilagilissagaat ilimanarpoq. Nunatsinni ussersuutinik nutserisunik atorfissaqartitsisoqarpoq, ussersuutinillu nutserisinnaasut ilinniarsimasut amigarput.

Nunatsinni ungasianit ussersuutinik nutserisoqarsinnaalernikkut FN-ip inuit innarluutillit pillugit isumaqatigiissutaanni immikkoortumik 9-mik Tikikkuminassusermut tunngasumik Kalaallit Nunaanni annertuumik naapertuiniarnermik takutitsinerussaaq.

Pilotprojekti                                                                                                                           

Tiliup aaqqissuussaani marlunni ungasianit ussersuutinik nutserisoqarneq misilinneqarpoq, makkuninngalu imaqarput:

  1. Misissuinerup ”Innarluuteqarnermut Isummat”-p saqqummersinneqarani akunnerni pingasuni saqqummiineq, panelimi oqallinneq aamma tusarnaarianit apeqquteqarnerit.
  2. Akunnerit pingasut affarlu innarluutillit peqatigiiffiisa seminarertinneqarnerat, tassani saqqummiisoqarpoq, workshoppertitsisoqarpoq suleqatigiilluni suliaqarnertalimmik, oqallittoqarpoq kingornatigullu nereqatigiittoqarluni.
Aaqqissuussani taakkunani marlunni Småtegn-imit ungasianit nutserisoqarpoq najuuttumillu ataatsimik nutserisoqarluni. Småtegn-ip ungasianit nutserinermi portalia aqqutigalugu ungasianit nutserisoq skærmikkut peqataavoq. Peqatigiiffiit seminarertinneqarneranni ungasianit nutserisut marluk paarlakaajaallutik peqataapput.

Nunatsinni tusilartut ussersuutaat :
Nunatsinni ussersuutinik atuisut amerlanersaat qallunaat ussersuutaat atortarpaat, nunatsinni ussersuutinik ineriartortinneqarsimasunik akullugit. Taamaattumik qallunaanik ussersuutinik nutserisinnaasunik atuisoqarsinnaavoq, nutserilinnginnermili nutserisut qallunaat nunatsinni ussersuutinik ilisimasaqarnissaat pitsaassaaq.
Nunatsinni ussersuutinik nutserisinnaasut ilinniarsimasut marluupput, aappaannaalu kalaallisut qallunaatullu oqalussinnaalluni. Taamaattumillu kalaallisuumit qallunaatuumut nutserisinnaasumik pisariaqartitsisoqarpoq, Danmarkimeersumik ungasianit nutserisoqarnera nunatsinniluunniit najuuttumik nutserisoqarnera apeqqutaatinnagu.

Misilittakkat
-Aallartilluartutut oqaatigisinnaavara. Pingaartumik tamanut malinnaasinnaanera eqqarsaatigalugu, nalinginnaasumik taamaassinnaasanngikkalu-arpunga,  Lisa Nielsen ussersuutinik oqaasilik oqarpoq.

Suliniummi misilittagarilikkat pingaarnerit tassaapput kikkunnut tamanut aaqqissuussisoqartillugu ussersuutinik atuisoqarnissaanik qularnaarinninniarnermi ungasianit nutserineq atorneqarsinnaasoq, taamaakkaluartorli aamma internetikkut attaveqaatit arriitsillugit najuuttumik nutserisoqarnissaa iluaqutaasinnaasoq paasivarput. Internetimullu attaveqaatit pitsaasuunissaat pingaaruteqarpoq.
Ungasianit nutserisoqarneq aatsaat misilinniaraanni aaqqissuussap aallartinnginnerani tusilartoq ussersuutinik atuisartoq sivikitsumik misilitsinnermut peqataatinneqarsinnaavoq, tassami nunatsinni ussersuutinik atuisartorpassuit ungasianit nutserisoqarnermik aamma sungiussisimanngimmata

Teknikki
Ussersorluni nutserisoqarluni aaqqissuussinerit taakku marluk kulturikkut illorsuarmi Katuami ingerlanneqarput. Aaqqissuussani taakkunani marlunni Katuamit teknikeri peqataavoq, teknikkikkullu aaqqiissutissanut tamanna iluaqutaaqaaq.

Immikkut pitsaaqutigaa mikrofoninit nipi nutserisup computerianut toqqaannartumik atassuserneqarsinnaammat, taamaalilluni nutserisoq ersarissumik tusaasaqarsinnaalluni, saqqummiisut tamaasa tusaasinnaallugit tusarnaariallu apeqqutai tusaasinnaallugit. Taamaattumillu pingaaruteqarpoq mikrofonit tamarmik ungasianit nutserisumut atassuserneqarnissaat. Aaqqissuussap aallartinnginnerani teknikkip piareernissaa pingaaruteqarpoq, suullu tamarmik ajunngitsumik ingerlanersut qularnaarnissaat pingaaruteqarluni.

nittartakkami attaveqarnikkut nutserisoq

Aaqqissuussinerni piffissap annersaani ungasianit nutserisoq nutserivoq, piffissalli ilaani internetikkut attaveqaatit ajutuulaartarput ungasianillu nutserisup nuinera unittarluni. Taamaaligaangat nutserisoq najuuttoq nutserilertariaqartarpoq. Taamaattumik ungasianit nutserisoqarnermi pingaaruteqarpoq internetikkut attaveqaatit sapinngisamik pitsaasuunissaasa qularnaarnissaat.
Siunnersuutigisinnaavarput computeri ungasianit nutserisumik isiginnaarfiusussaq LAN-forbindelsemut atassusernissaa, tassami taanna trådløs-imit kipisaqattaannginnerusarmat.

Aaqqissuussinermi ataatsimi ungasianit nutserisup ussersuutinik atuisoq takusinnaanngilaa, taamaattumillu ussersuutinik atuisup qisuariaatai ungasianit nutserisup takusinnaannginnamigit nutseriniarnera ajornakusoorneruvoq. Ussersuutinik atuisup ungasianillu nutserisup imminnut takusinnaanissaat immikkut pingaaruteqassaaq, ussersuutinik atuisup saqqummiisunut apeqqutai aamma ungasianit nutserisup nutsertassappagit.

Aaqqissuussinermi ataatsimi ungasianit nutserisoq ataasiinnaq aaqqissuussineq tamaat nutserisuuvoq. Aaqqissuussaq angisooq arlalinnik saqqummiinertalik nutserisumut ataasiinnarmut annertuallaarpoq. Danmarkimi oqalutsit tunngaviisa ilagaat oqalugiartoqartillugu imaluunniit saqqummiisoqartillugu oqalutsit marluusarnissaat. Taamaattumillu qularnaarneqassaaq ungasianit nutserisut paarlakaajaattut marluunissaat imaluunniit nutserisumik najuuttumik isumaqatigiittoqarsinnaavoq qaqugukkut qanorlu paarlakaajaallutik nutserissanersut.

Skærmip nutserisullu inissisimaffissaatSkærmi ima inissinneqarsinnaavoq saqqummiisup skærmi atugaata eqqaanut, taamaalilluni tusilartoq ussersuutinik atuisoq saqqummiinermut isiginnaarluni malinnaalluarsinnaalluni niaqqunilu sanguteqattaarpallaanngikkaluarlugu ungasianit nutserisumut malinnaalluni.

Skærmip saava peqataasunut tusilartunut inniminnerneqarsinnaavoq, taamaalillutik skærmi takusinnaaniassammassuk, ungasianillu nutserisup tusilartoq nutserunneqartoq takusinnaaniassammagu, nutserinera paasineqarnersoq aamma takuneqarsinnaaniassammat – aammali nipitik atorlugit nutserissanersut paasiniarlugu, tassa imaappoq tusilartup nutserunneqartup ussersuutai paasiniarlugit.

Nutserisumit najuuttumit ikiorneqarneqPiffissap ilaani skærmikkut nuisasut unimmata najuuttumik nutserisoqarneq pingaaruteqartoq paasinarsivoq, tassami aaqqissuussinerup ingerlarngani tamarmi nutserisoqarsinnaanera qularnaarneqarmat. Ungasianit nutserisup nutserisullu najuuttup imminnut takusinnaanissaat imminnullu attaveqaqatigiissinnaanissaat pingaaruteqarpoq, ataqatigiissaarinissaat eqqarsaatigalugu.

Aaqqissuussinerup ilaani nutserisumik najuuttoqarnerata aamma iluaqutissartaa alla tassaavoq skærmi isigiinnavinnagu peqataasoqarsinnaanera, isinummi qasunarsisarmat. Taamaalilluni ussersuutinik atuisup isini qasuersaartilaarsinnaa-sassavai, najuulluni nutserisup nutserinerani.

Aaqqissuussinerup kingorna unillatsiartoqassappat, naapeqatigiilaartoqassappat assigisaannilluunniit pisoqassappat, najuuttumik nutserisoqarnissaa aamma pingaaruteqarpoq, taamaalilluni ussersuutinik atuisoq aaqqissuussinermi tamarmi peqataasinnaanngorlugu, oqaatiginiarneqartullu kisiisa pinnagit pissarsiaqarfigisinnaallugit.

Aaqqissuussami ussersuutinik nutserisinnaasunik peqanngippat, soorlu ullorpassuarni ataatsimeersuartoqassappat imaluunniit aaqqissuussinerit angisuut tulleriissappata, taava Småtegn nunatsinnut nutserisussanik aallartitsisinnaavoq.

Inerniliineq                                                                                                      

Aaqqissuussinerni anginerusuni ungasianit nutserisoqarneq atorneqarsinnaasoq pilotprojektip takutippaa. Kalaallillu ussersuutinik atuisut peqataatinneqarnis-saannut paasissutissiiffigineqartarnissaannullu tamanna aaqqiissutaasinnaasoq paasinarsivoq. Suliniutilli aamma takutippaa ungasianit nutserisoqarnermi teknikkikkut atortorissaaruteqarluarnissaq pisariaqartoq internetimullu attaveqaatit pitsaasuunissaat pisariaqartoq, taamaattumillu ilaatigut ungasianit nutserisumut ikiuussinnaasumik najuuttumik nutserisoqarnissaa pisariaqartarsinnaavoq.

Misilittagarilikkat pingaarnerit ukuupput:

  • Aaqqissuussap aallartinnginnerani teknikkikkut atortorissaarutit misilerarnissaannut piffissaqarluarnissaq pingaaruteqarpoq.
  • Ajornanngippat qallunaatut oqaluttup nipaa imaluunniit oqalutsip qallunaatuunngortitsisup nipaa computerimut toqqaannaq atassuserlugu tusaaneqarsinnaasunngortinneqarsinnaavoq.
  • Aaqqissuussinerni saqqummiiffiusuni nutserisut minnerpaamik marluk paarlakaajaallutik nutserisussat pisariaqartinneqarput.
  • Aaqqissuussinerni anginerusuni nutserisunik najuussinnaasunik pissaqanngikkaanni ungasianit nutserisoqarneq atorneqarsinnaavoq. Nutserisulli ussersuutinillu atuisut katersuunnerni annerusuni, ataatsimiinnerni, pingaarutilinnik nalunaarutissaqartoqartillugu il.il. nutserisunik najuuttunik peqarusunnerusarput. Namminersorlutik Oqartussat akuerissappassuk Småtegn-imeersut piffissap ilaani nunatsinnukartarsinnaanerminnut ammapput.