Tiliup innarluutillit politikkiat pillugu ataatsimeersuartitsinera: Inuk qitiutillugu

Saamerlermiit: Pierre, Ingrid, Nina, Margit, Monica aamma Niels

Ataatsimeersuarneq

Kalaallit Nunatsinni innarluutillit pillugit susassaqartut tamarmik ataatsimeersuartitsinermi katersorniarneqarput. Ataatsimeersuarnermi tamattaalluta ilisimasalinnit isumassarsiorluta inuit innarluutillit pillugit qanoq aaqqiissutissanik pitsaasunik qulakkeerinnissinnaanerluta suliniutiginiarparput. Immikkut ittumik ukua ukkatariniarneqarput: Sullissinermi ajornartorsiutit kiisalu aaqqiissutit Inuit Issittormiunullu naleqquttut aamma nammineq aalajangersinnaatitaaneq Innarluutillit pillugit Isumaqatigiissut nr. 19 malillugu aaqqiissutinik qulakkeerinninneq.

 

Ullormut pisussat

Nal. 9:00-9:30

Ammaanersiorneq

Ammaanersiornermi oqalugiaat– Anja Hynne Nielsen, Inuit Innarluutillit Illersuisuat -

- Tikilluaqqusineq aamma ullormut pisussanut ilisimatitsineq

Saqqummiussaq uani nassaariuk.

 

Nal. 9:30 – 10:00 Nielsine Petersen, Qaqortoq

Kommune Kujallermi Isumaginninnermut Pitsaaliuinermullu Ingerlatsiveqarfimmi pisortaq.

Isumaginninnermut siunnersorti.

Nunatsinni inuit innarluutillit pisinnaatitaaffiisa qularnaarnissaannut suliassat suliarineqartarneranni ajornartorsiutit suuppat? – suullu aaqqiissutaasinnaappat?

Pissutsit piviusut suuppat –allaffissornermi suliassat annertuut, taarseraannerit innuttaasorlu ikiorneqarnissaminut pisariaqartitsigaangat ajornartorsiutitallat sullissinermullu kigaalaqutit. Inatsisit (tapersiissuteqartarnermut tunngasut) inatsisillu atuutsinneqartarnerisa imminnut ataqatigiinnerat, aaqqiissutissanillu nassaarniarnermik ukkatarinnittut. Kommune Kujallermi aaqqiissutissanik nassaarnissatsinnut suunuku akornutaasut qanorlu iliuuseqarpugut. Suliniutit nutaat aaqqiissutaasinnaasullu suut piaartumik eqqortumillu ikiorneqarnissamut namminerisamillu inuuneqarsinnaanermut qularnaarisinnaappat.

Saqqummiussaq uani nassaariuk.

 

Nal. 10:00 – 10:30 Niels, Maniitsoq

Innuttaasoq.

Isumaqarlunga ikiorneqartartut.

Niels angutaavoq inuusuttoq qaratsamigut ajoqusernerata kingorna ullormiit ullormut ulluinnai allanngortut. Nammineq misigisimasani oqaluttuaraa, tassungalu atatillugu qaratsakkut ajoquseriataarnerup kingorna nunatsinni pissutsit qanoq ittuunersut oqaluttuaralugit.

Isumaqarnarsinnaagaluarpoq systemimit ikiorneqassalluni, paasinarsivorli sivisuumik kiserliornartumillu sorsuuteqaqqaartoqartariaqartoq. Oqaluttuaatali aamma takutippaa sooq pissutsit taamaattut allanngortittariaqarnerivut – taamaalilluni Nielsip inuillu allat taamatut atugallit inuit peqataaffigeqqilerniassammatigit. Nielsip misigisimasani oqaluttuaraa neriuuteqarporlu inuit allat taamatut systemimut sorsuuteqarnerminnik misigissanngitsut,namminermi suli sorsuuteqarpoq.

 

Nal. 10:45 – 11:15 Pierre Essoh (CA)

Nuability-mi suliffeqarfeqarfinnut immikkut ilisimasalik, Nunavut (CA) Director Operations, Employment Specialist.

Nunavummi Disabilities Makinnasuaqtiit Society (NDMS)

Nunavummi inuiaqatigiinni aamma naalakkersuisunut paasititsiniaanernut - aamma innarluutilinnullu sinaakkutit suut tulluarpat?

Pierre Nunavummi Inuit pisinnaasaminnik killeqartut pillugit ilisimatusarnermik tunngaveqartumik, nunatsinni inuit aqqusaartagaannut ajornartorsiutaannullu assingusunik saqqummiissaaq. Oqaaseq innarluut suli Nunavummiunipaatsoorneqartarpoq inuit kultoorianni innarluut aalajangersimasumik taaguuteqanngimmat inatsiseqanngilaq–. Ilaatigut Pierre NDMS-p qulakkeerinninniarluni suliai uku eqqartussavai; tunngaviusumik pisariaqartitat matussuserneqarneri, ineqarsinnaatitaaneq inuillu innarluutillit najukkaminni tamakkiisumik akuutinneqarsinnaaneri kiisalu NDMS’p sulisinnaanermut ilinniarsinnaanermullu periuseq.

Saqqummiussaq uani nassaariuk.

 

Nal. 11:15-12:00 Paasisimasallit oqallitsinneqarnerat

Oqallinnermi ataatsimeersuarnermi peqataasunit peqataaffigineqassaaq inersuarmiillu apeqquteqarnissamut periarfissaqassaaq. 10 minutsimik sivisussusilik sanilerisaq peqatigalugu apeqqutit atorlugit oqallinneq aallarnerneqassaaq.

Oqallinnermi qulequtaq: Ullutsinni Nunatsinni sullisseriaatsimi ajornartorsiutit aaqqiissutillu. Qanoq ikioqatigiinnissaq – pigereersorisarput – qulakkeersinnaavarput -pisariaqartitsilernitsinnimi paasilertarparput kisimiilluta.

Tamatta isumaqatigiissutigisinnaagunarparput ajornartorsiutit aaqqissuussaanermiittut – nassaariuminarput aaqqikkuminaallutilli. Ajornartorsiutinut pissutaasut assigiinngitsorpassuupput, pissutigalugu inuit pissusiiniimmata, attaveqatigiinnermiimmata, aaqqissuussamiimmataaamma oqaluttuarisaanermiimmata.

Naak allannguutit pingaaruteqartutut ataatsimoorluta paasisinnaalluaraluarlutigit, ajornartorsiutit aaqqissuussaanerup pilersitai aaqqikkuminaapput allannguutillu ersarissut pilersikkuminaallutik.

Ersarissunik allannguisoqassappat nutaamik aallaaveqartoqartariaqarpoq, taakkulu misilittakkanik aamma ataatsimoorfiusumik aallaaveqartariaqarput.. Ataatsimoorluta siullertut alloriarsinnaavugut oqaloqatigiinneq ammarlugu qulakkeerlugu una: Nothing about us without us. (Uagoqanngippat soqanngilaq).

 

Nal. 12:00-12:45 Ullup qeqqasiorneq

Ingrid Thunem, Tromsø (NO)

Norgemi suliniaqatigiiffimmi Unge Funksjonshemmede-mi siulittaasoq, seksualitet pillugu PhD-qarpoq

Medvind Assistance-milu immikkut siunnersortaalluni.

Namminerisamik inuuneq!

Ingridip inuit pisinnaanikillisimasut pillugit namminerlu aalajangiisinnaanermut pisinnaatitaaffiitnammineq sorsuutigisimasani, ilaatigut PBA atorlugu aaqqissuussaq, maannamullu periarfissiisimasoq atorlugu oqaluttuassaaq.

Saqqummiussaq uani nassaariuk.

 

Nal.13:10-13:30 Hjernebarnet - Nina og Margit (DK)

Meeqqamut, ilaqutariinnut inuiaqatigiinnullu aaqqiissutit pingaaruteqartumik iluaqutaasut.

Nina Reffstrup aamma Margit Jonsson: Hjernebarnet-imi politikkikkut suleqatigiissitaq.

Peqatigiiffik Hjernebarnet tassaavoq angajoqqaanut peqatigiiffik, meeqqaminnik qaratsamikkut ajoqusersimasunik angerlarsimaffimminni sungiusaasartunut. Angajoqqaat taakku aaqqissuussaanermit amerlasoorpassuartigut piffinni assigiinngitsorpassuarnit naleqquttumik ikiorneqarsinnaasimannginnermik nalaataqarnikuusimapput. Taamaattumillu namminneerlutik. isumaqatissarsiornikkut angerlarsimaffimmi sungiusaasarnissamik inatsisinik atuutsitsilernikkut suliaqarsimallutik. Attaveqaqateqarnissamik pisariaqartitsinermik , iliuuseqarnissamut aallarnisaanermi, politikkikkut suliaqarnermi aamma internetikkultperiarfissat pillugit misilittakkaminnik oqaluttuassapput.

Saqqummiussaq uani nassaariuk.

 

Nal. 13:40 – 14:00 #enmillionstemmer – Monica Lylloff (DK)

Inatsisitigutinnarlitsaalisaanermik sorsuuteqarneq.

Monica Lylloff, Socialretsadvokaterne/TT Advokater-imi inatsisilerituujuneq pingasunut meqqanut anaanaq, 15-inik 17 år-inillu ukiullit assigiinngitsunik innarluutilinnik, ilaatigut CP, hydrocephalus, autisme aamma ADHD taamaattumillu systemimik naapitsinermut nammineerluni misilittagaqartoq.

Ataatsimoorluta amerlavugut – ataatsimoorluta nukittuvugut allannguisinnaallutalu. Monica #enmillionstemmer-imut pilersitseqataasuuvoq, anguniarpaallu inuit innarluutillit, tarnikkut sanngiissuseqartut ilaqutaasalu inatsisitigut illersorneqarnissaanik. Suliniaqatigiit politikerit tusagassiutillu aqqutigalugit tusaaniarneqarnerulerput allannguinermillu kinguneqartumik. www.monicalylloff.dk

Saqqummiussaq uani nassaariuk.

 

Nal. 14:00 – 14:45 Brainstorming-workshops

Peqataasut eqimattanut agguaanneqassapput, eqimattat suliamik ilisimasalinnik, peqatigiiffinnit, aalajangiisartunillu inuttaqassapput apeqqutinilluakissuteqassallutik:

• Inuit pisinnaanikillisimasut ulluinnarminni aaqqissuussaanermit aqqusaartagaannut atatillugu pitsaasumikkinguneqarsinnaasunik aaqqiissutissat – taakkulu Nunatsinni pissutsinut tulluartut.

• Kissaatit aaqqiissutillu, taamaasilluni Nunatsinni inuit innarluutillit nammineq aalajangiisinnaatitaanissaminnik qulakkeerinnittussamik– BPA, angerlarsimaffimmi sungiusarneq imaluunniit allat.

Akissutit allattorneqassapput oqallittussanullu saqqummiunneqassallutik. Tamatuma saniatigut akissutisi Tiliup toqqussavai Tiliullu sulinerminni atussallugit politikerinullusaqqummiunneqarumaarlutik.

 

Nal. 15:00-15:45 Oqallittut 2

Saqqummiisut tamarmik eqimattallu ullormut saqqummiunneqartut tunngavigalugit innersuussummik ataatsimik pitsaasumik tunniussissapput. Oqallisseqataasunut apeqquteqartoqassaaq oqallittoqarlunilu.

 

Nal. 15:45-16:00 Katersuunneq ullormullu nalilersuineq

Naggasiineq alloriarnerlu tulleq– Anja Hynne Nielsen, Inuit Innarluutillit Illersuisuat